مسئولیت پزشک در فقه و حقوق ایران

سابقه و هدف: نعمت حیات از مهمترین نعمات الهی است و به هنگامی که این نعمت در معرض خطر قرار می­گیرد علم پزشکی و پزشک پا به عرصه می­گذارند اما گاهی اوقات پزشک علیرغم تلاش خود در راستای درمان بیمار موجب آسیب یا مرگ او می­گردد. از آنجائیکه در خصوص مسئولیت پزشک و چگونگی آن اختلاف نظر وجود دارد، فقه امامیه و حقوق موضوعه به این مساله پرداخته است. لذا این مطالعه به منظور بررسی مسئولیت پزشک و تاثیر اخذ رضایت و برائت در درمان بیمار در این موارد انجام شده است. مواد و روش ­ها: در این مطالعه کیفی با استفاده از روش کتابخانه ای دیدگاه­های فقها و حقوقدانان در زمینه مسئولیت پزشک و همچنین تاثیر اخذ رضایت و برائت در درمان بیمار مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ ها: پزشکی که در معالجات خود کوتاهی کند بنا به اجماع فقها دارای مسئولیت می­باشد اما اگر اقدام پزشک با وجود اذن در معالجه و رعایت کلیه موازین تخصصی، اتفاقاً موجب فوت شود، مشهور فقها قائل به مسئولیت پزشک نمی­باشند. مطابق قانون مجازات اسلامی 1392 نیز پزشکی که با رعایت نظامات دولتی و اذن بیمار یا نماینده قانونی او اقدام به عمل جراحی کند و موجب آسیب او شود مسئولیتی ندارد جز اینکه مرتکب تقصیر شود. نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، پزشکی که از بیمار یا نماینده قانونی رضایت و برائت اخذ کرده باشد مبرا از مسئولیت است، در غیر اینصورت دارای مسئولیت خواهد بود. لذا مسئولیتی که برای ضمان پزشک مقرر شده از نوع تعهد به وسیله بوده و در صورت احراز تقصیر، مسئول قلمداد می شود.